Խոհագրութիւն. Ժառանգորդ Երկինքի Արքայութեան

Ամանորի սեմին, հայ քրիստոնեայի աւելի քան երկհազարամեայ խոր հաւատքի ու բիւրեղ սէրի հոգեդարձով, որովհետեւ այլընտրանք չունինք, մեր աչքերը երկիրէ երկինք բարձրացուցած եւ մեծամտութենէ ու եսակեդրոնացումէ մերկացած, եկէ՛ք խորհրդածենք:

Ի՞նչն է հինն ու նորը ժամանակին մէջ, որ «տարի»-ով կը սահմանուի: Մեր համազգային կեանքին մէջ ինչպէ՞ս հինը պիտի թօթափենք եւ նորը հագնինք: Տիեզերքի դարաւոր գոյութեան ի տես եւ անոր անհունութեան մէջ ո՞վ ենք մենք, որ այսօր մարմինով կանք եւ վաղը չկանք:

Երբ ծածկի մը տակ գտնուինք (եկեղեցի, հանդիսասրահ, բնակարան, վրան), կ՛անդրադառնանք, որ պատսպարուած ենք: 2025-ին, ուր որ ալ ըլլանք, խորապէս գիտակցինք, թէ ամէնէն ապահով ծածկը երկինքն ու երկիրը ստեղծած եւ պահպանող Աստուածն է, որուն պատկերն ու նմանութիւնը կրելու առանձնաշնորհը մարդ արարածներուս տրուած է ի վերուստ (հմմտ. Ծնունդներ 1.26): Սա պատիւ ու պա՛րտք է միանգամայն, որովհետեւ «Ո՜վ Տէր Քրիստոս, հոգին ես մեր երեսին եւ զօրութիւնը` մեր գեղեցկութեան» (Նարեկ աղօթամատեան Ս. Գրիգոր Նարեկացւոյ, Անթիլիաս-Լիբանան, Բան ՀԶ, Ա., էջ 355):

Մարդ միաժամանակ ինքզինք փոքր ու մեծ եւ տկար ու ուժեղ կը զգայ, երբ ամէն արհեստական ծածկէ զերծ, բաց երկինքին տակ է եւ միշտ կը յիշէ, թէ` «Երկինքը Աստուծոյ փառքը կը պատմէ, երկնակամարը անոր արարչութեան կը վկայէ» (Սաղմոսներ 19.1). այսինքն ամբողջ ստեղծագործութիւնը ծագէ ի ծագ Աստուծոյ փառքը կը ցոլացնէ, եւ որովհետեւ մենք մեր Արարիչին պատկերին ու նմանութեան համաձայն գոյացած ենք, մասնակից ենք Անոր փառքին գովաբանութեան, տարածումին ու ծաղկումին: Ասոր արձագանգն իսկ է տէրունի հրաւէրը, որ կ՛ըսէ. «Դուք նախ խնդրեցէք, որ Աստուծոյ արքայութիւնը գայ, եւ աշխատեցէք իր կամքը կատարել» (Աւետարան ըստ Մատթէոսի 6.33):

Այս հրաւէրը Յիսուսի ուսուցումներուն մէջ կեդրոնական տեղ կը գրաւէ, եւ զայն կատարելապէս ըմբռնելու համար պարտաւոր ենք ուշադրութեամբ կարդալ Աւետարան ըստ Մատթէոսի 6.24-32-ը, ուր Աստուած ու աշխարհիկ մտահոգութիւններ իրարու կը բախին, եւ մենք կը հրաւիրուինք Աստուծոյ նախապատուութիւն տալ` Աստուծոյ արքայութիւնը վայելելու եւ երկնաբաշխ արդարութեան մէջ ապրելով մեր ամէնօրեայ կերակուրի եւ հագուստի տաղտուկներէն ձերբազատելու, որովհետեւ` «Աստուած այդ բոլորը աւելիով պիտի տայ ձեզի» (Աւետարան ըստ Մատթէոսի 6.33):

Առաւել, յիշենք, որ Աստուծոյ արքայութեան նախընտրութիւն տալու Յիսուսի հրահանգը կը գտնուի Լերան քարոզի շրջագիծին մէջ (Աւետարան ըստ Մատթէոսի 5.1-7.28), ուր խստիւ կ՛արգիլուի մեր ողորմութիւնը, աղօթքն ու ծոմապահութիւնը ի ցոյց մարդերու կատարել, եւ փոխարէնը` կը կանչուինք ականջալուր դառնալու Աստուածորդիին «Ապաշխարեցէ՛ք, որովհետեւ երկինքի արքայութիւնը մօտեցած է» (Աւետարան ըստ Մատթէոսի 4.17) կոչին: Ապաշխարել` կը նշանակէ Աստուծոյ դառնալ եւ կատարելապէս Անոր վստահիլ. մեղքէն Անմեղին ու անմեղութեան երթալ եւ մեզի եկած Արքայէն ու արքայութենէն չբաժնուիլ:

Ս. Գրիգոր Տաթեւացի (1346-1409) կը գրէ. «Երկինքի արքայութիւն կը կոչուի նաեւ սուրբ եկեղեցին, որովհետեւ բնութենակից է վերին արքայութեան,  ինչպէս Յիսուս կ՛ըսէ. «Երկինքի արքայութիւնը կը նմանի ծովը նետուած ուռկանի մը, ուր ամէն տեսակ ձուկ կը բռնուի» (Աւետարան ըստ Մատթէոսի 13.47)» (հմմտ. Ոսկեփորիկ, Գլուխ Ա. – «Երկինքի արքայութեան մասին», https://ter-hambardzum.net/wp-content/uploads/2017/04/Grigor_Tatevaci_Vokeporik.pdf):

Հայ եկեղեցի ուռկանը նետուած է հայ ազգի ծովուն մէջ եւ ամէն տեսակ ձուկ կը բռնէ: Աստուած պիտանի ձուկերը կը հաւաքէ եւ Իր արքայութեան սեղանին վրայ կը դնէ…

1 յունուար 1929-ի «Ազդակ»-ի խմբագրականին մէջ կը կարդանք. «Թէ՛ մայր երկրի եւ թէ՛ ալ գաղութահայ կեանքի մէջ մխիթարական ոչ մէկ երեւոյթ արձանագրեց անցեալ տարին» (http://tert.nla.am/archive/NLA%20TERT/Azdak1927/1929/186_ocr.pdf):

Պէտք է գրգռել հայ պատմութեան 1928 տարուան էջերը մեր ազգային կեանքի անմխիթար վիճակը ըմբռնելու համար: Անշուշտ զայն չենք կրնար հոս կատարել: Բայց տիրական է այն իրողութիւնը, որ դժբախտաբար պատմութիւնը ինքզինք կրկնեց նաեւ 2024 տարուան ընթացքին…

Հին տարին աւարտեցաւ: Նոր տարին բարով գայ եւ օրհնեալ ըլլայ…

Անթիլիաս, 1 յունուար 2025

ՆԱՐԵԿ ԱՐՔ. ԱԼԵԷՄԷԶԵԱՆ